Het wordt een mooi wijnjaar. We gaan het weer proberen en hopen dat de helft niet door de kamer vloeit, zoals twee jaar geleden. Nog steeds is op het eiken parket zichtbaar wat er toen gebeurde. Nu 28 juli ziet het er zo uit van boven en van onder.
Rond 13 september gaan we oogsten.
28 juli 2020
Een paar weken geleden zag ik de documentaire van Coen Verbraak over Srebrenica. Ik vond het altijd moeilijk te geloven, dat gewone Nederlandse militairen verantwoordelijk konden worden gehouden voor een massamoord, genocide. De documentaire is verpletterend, maakt gehakt van dat beeld.
Ik moest tijdens deze documentaire meermalen denken aan de film “Shoah’ van Claude Lanzmann. Het eerste beeld dat in me opkwam was het beeld van de wisselwachter. Hij werkte aan het spoor, waar de treinen richting Auswitch langskwamen. Hij verzette de wissels zodanig dat de treinen hun bestemming bereikten. En de planner van de dienstregeling. Hij wist waar de treinen vandaan kwamen en waar ze naar toe gingen. Claude Lanzmann vraagt hem heel indringend naar het proces. Hoe het ging, wat hij wist en wat hij deed: “Ik was een zuivere bureaucraat…”(Shoah,1985 pag. 162).
Altijd heb ik deze scene voor ogen, wanneer ik naar mijn eigen rol kijk. Ben ik een meeloper, een onderdeel van het systeem, waar ligt de grens, welke grens?
Een ander beeld in de film is van de kapper in Israël. Hij was in Auswitch en heeft het overleefd. Lanzmann interviewt hem terwijl hij aan het knippen is. Hij vraagt hem indringend naar wat hij heeft gezien. Hij vertelt, maar hij vertelt niet alles. Lanzmann vraagt door, vraagt door. Hij wil het weten. De kapper moet het vertellen. Hij wil het vertellen. Hij breekt bijna en vertelt uiteindelijk toch over de mensen uit zijn stad, die hij kende en die hij op de drempel van de gaskamer heeft geknipt.
Sommige dingen zijn onzegbaar.
Een derde gedachte was de stijl van Coen Verbraak bij het interviewen van de militairen die het werk deden in Srebrenica. Verbraak gebruikt soms dezelfde methode als Lanzmann. Hij houdt niet op met vragen. Vraagt naar details, die er schijnbaar niet toe doen. Deze details geven zijn documentaire kleur. De details die de militairen vertellen doen denken aan de kapper in Israël. Het ergste wordt niet gezegd. Deze 400 militairen zijn geen daders, maar slachtoffers. Zij zijn geen wisselwachters of roostermakers, maar vechters voor een betere wereld.
Zij verdienen eerherstel.
10 juli 2020
Naschrift
Ik schreef bovenstaande direct na de documentaire. De fact-check deed ik gisteren. Ik vroeg me af of ik dit blog moest publiceren. Is Srebrenica vergelijkbaar met de Holocaust? De aantallen staan in geen verhouding tot elkaar. De ernst en het gewetenloze lijken hetzelfde. Ingewikkeld is ook, hoe ver van het slagveld de politiek het lot van mensen bepaalt, zoals in de Tweede Wereldoorlog in Londen. Uiteindelijk werd op 6 juni 1944 ingegrepen. Waarom bleef in Srebrenica VN ingrijpen achterwege?
Er zijn nog veel andere vragen: Waar is het filmrolletje, waarom sturen we jonge, ambitieuze mensen op pad zonder adequate bewapening en nog veel meer. Een antwoord komt niet meer, denk ik. Wat deze documentaire ons vertelt is, dat de mensen van Dutchbat 3 eerherstel verdienen. Ook al was dat niet een vooropgesteld doel van Verbraak.
Wie zet daartoe de vervolgstap?
27 juli 2020
We hebben hard gewerkt. Vooral aan de linkerkant kun je dat zien. De omheining tegen de muizen van de tarwe is weer opgeruimd. Heeft weer niet echt geholpen. Wel kun je nu mooi de zwarte grond zien, een paar bloemen (er zijn er meer dan er op de foto staan), de asperges die nu vrijuit mogen doorgroeien, een een rijtje wortels en een rij bietjes. Die zijn gezaaid en moeten nog groeien. Op de plek van de tarwe kan nog “najaarsspinazie” worden gezaaid. Ook lekker.
Aan de rechterkant zijn de radijsjes geoogst. Deze zijn voor de twee konijnen, die sinds enige tijd ook tot de familie behoren. De witlof groeit lekker door. Dat is nu nog groen blad. Wanneer je wilt wat daar bij komt kijken: kijk hier.
27 juli 2020
We zijn een week niet op de tuin geweest en benieuwd hoe het ervoor staat. Zijn de bonen ver genoeg? Er zijn er zat. Naast bonen zijn er bieten, wortelen, rode kool, tuinbonen, aardappelen, uien en prei.
Vorige week heb ik de tarwe geoogst. Dat moest wel, want de muizen eten het op. De tarwe droogt normaal gesproken op het land. Nu ligt het op een doek op een bed.
Om graankorrels te kunnen bewaren en te malen moet het graan droog zijn. Ook dat is een wetenschap. Kijk hier: https://broodsmakelijk.nl/graan-bewaren.
25 juli 2020
Achter bloeien de bonen (foto) en de paprika. Wanneer aan al die bloemetjes bonen komen, hebben we voor een weeshuis bonen. Je weet niet hoeveel je moet zetten soms. We hebben twee courgette planten van een collega tuinder. Echt: courgette in de soep, door de rijst, bij de pasta, gebakken. We worden een courgette. Sla gaat ook goed. Bieten, uien en witlof (vooraan rechts) ook. Maar de aardappels en de tarwe zijn een drama. De muizen eten weer lekker van de tarwe. Een enkeling laat het leven daar door in een val te lopen.
Wat mooi is, is de artisjok. Op de foto boven zie je een uitgebloeide, net in de bloei staande en een nog komende bloem.
16 juli 2020
Vanmiddag liepen we langs een akker hier in de buurt en zagen we de duiven van de gerst eten. De gerst is rijp dus. Zodra een groente rijp is, weten dieren dat het lekker is en gaan ze aan de gang. Ik moet naar de tuin, zei ik, een net over de tarwe leggen! Die duiven leken me ook een gevaar voor mijn tarwe. Om het veldje met de tarwe had ik al een speciaal “anti muis net” gemaakt, zodat de muizen er niet bij kunnen. Kom ik aan op de tuin, blijkt de eerste tarwe reeds te zijn opgegeten. Dat is niet best. Er stond al een muizenval tussen de tarwe en inderdaad zat er ook een muis in. Er was dus al een muis bij de tarwe!!! Hoe kwam die daar?
Inmiddels staan er vier muizenvallen tussen de tarwe. Ik heb wat nog niet geheel rijpe tarwe geoogst en ga morgen weer kijken. We zullen zien of ik de strijd kan winnen.
Gelukkig is er ook goed nieuws: gezaaide wortels en bieten komen boven de grond. Dat werd tijd. Eigenlijk al veel te laat. Maar ook: we eten bijna iedere dag uit de tuin. Heerlijk. Ook om te maken. En verder: De artisjok bloeit.
8 juli 2020
Het is ander weer. Het onkruid groeit als kool. Ook dit jaar zijn er successen (bieten, sla, andijvie, oregano, peultjes) en drama’s. Met name de aardappelen zijn mislukt. Eerst zijn ze bevroren. Dat is niet zo erg: meestal groeien ze dan wel door. Maar in dit geval zijn de meeste aardappels in de derde rij echt bevroren en hebben het loodje gelegd. Dit, ondanks dat de moeder van onze tuinbuurvrouw zegt dat het niet erg is dat aardappels bevriezen. De paar aardappels die over zijn, zijn aangevreten door de coloradokever. Een verschrikkelijk beest dat al het loof opeet en de aardappel niet laat groeien. Soms weet je niet waar een schepsel toe dient.
De tarwe gaat goed. Ik heb deze week de omheining tegen de muizen weer in stelling gebracht. De ene helft van de tarwe kunnen we voor de vakantie oogsten. Dat is tarwe gekocht op molen “De Kroon” in Arnhem. Waar zij het vandaan hebben, weet ik niet. De tarwe is vorig najaar gezaaid en heeft de winter door gemaakt. De andere tarwe zal ik in augustus oogsten, zodra we terug zijn van vakantie, Dan hebben we ook nog spelt, mais en boekweit. Dat zien we in augustus ook wel.
28 juni 2020
Ik ben een goed jaar bezig met de opleiding tot molenaar. Af en toe een dip, wat een details soms, maar ook verwondering over een nieuwe wereld die open gaat. Eigenlijk is het een oude wereld, want die molen was gewoon een gereedschapsstuk uit de 19de eeuw en daarvoor, dat economisch gezien achterhaald is door de industriële revolutie.
Maar wat een mooie wereld. Ik kom op plaatsen die op het paradijs lijken, op plaatsen waar je een prachtig uitzicht hebt over stad en land en je ontmoet mensen met passie voor het apparaat waarmee ze werken. In het begin beschreef ik elk molen die ik zag op deze site. Dat doe ik niet meer, want ik kan wel aan de gang blijven. Met wie ik ben verras ik af en toe op een fietstocht, door plotseling weer bij een molen terecht te komen. Het leuke is, die molens staan bijna altijd op een aantrekkelijke plaats. Verder is het natuurlijk leuk dat er een kleine groep volgers is. Zo is er iemand met een camper die niet langs een molen kan komen, zonder mij een foto te sturen.
Sinds kort ben ik met een tweede fase bezig. Ik heb nu twee keer een dagdeel mee gedraaid op een andere molen. Op de Hermien in Harreveld en de Follega molen in Laag Keppel.
De molen in Laag Keppel is ligt op een landgoed en vormt met zijn omgeving een klein paradijs. Een kolk, een moestuin een watermolen en een spinnenkop(molen) ingeklemd tussen een arm van de Oude IJssel en de gekanaliseerde Oude IJssel. Veel mooier wordt het niet, hoor ik dan mijn molenaar zeggen.
Hoe het verder gaat? Ik weet het niet. Theorie leren, veel doen en dan uiteindelijk een keer examen doen. Het is wel een beetje te vergelijken met autorijden leren. Je moet routine opdoen, theorie kennen, veiligheid in acht nemen en het omstandigheden in de gaten houden.
Het houdt je van de straat.
22 juni 2020
Op zomaar een vrijdagmorgen draai ik Hurricane van het album Desire van Bob Dylan uit 1976. Voor mij een monument. Ik kocht de LP ergens in Zwolle. De CD kocht ik in Nepal op de boulevard Lakeside in Pokhara. Slechte kwaliteit, slechte kopie. Nu draai ik het nummer via Spotify. Vandaag vallen deze teksten me op:
The man the authorities came to blame
For something that he never done
Put in a prison cell, but one time he could-a been
The champion of the world
En: If you’re black you might as well not show up on the street
En: …. to live in a land, where justice is a game….
1976, vierenveertig jaar geleden. Racisme is een serieus probleem. En toch heb ik moeite met hoe de discussie nu loopt. We gaan de geschiedenis herschrijven. In het voetbal zingen we over de zilveren vloot die we gewonnen hebben, wanneer het goed gaat met het Nederlands elftal. Virgil van Dijk komt in het geweer, de KNVB vraagt om aandacht en Johan Derksen, die vaker hypocrisie aan de kaak stelt, wordt geboycot.
Afgelopen november was ik in Qatar en in Nepal. In 2022 wordt het WK voetbal in Qatar gespeeld. Het afgelopen decennium zijn alle stadions gebouwd door Nepalese en andere Aziatische slaven. Ik was met iemand bij een Nepalees gezin waarvan de vader al maanden in Qatar was. In rapporten van Amnesty International wordt al jaren aandacht gevraagd voor deze ellende. Lees hier: https://www.amnesty.nl/qatar-wat-is-er-aan-de-hand
Ik heb mijn kinderen opgevoed met Sinterklaas en zwarte Piet. We kwamen in augustus in deze stad wonen en in november stonden we aan de route van de intocht van Sint en zijn zwarte Pieten. Eén van de -echt- zwarte Pieten kwam naar mijn zoon van vijf en zei: “Ha, Gerrit!!” en gaf hem een hand vol pepernoten. Zijn gezicht glunderde… Dat is voor mij zwarte Piet en heeft niets met racisme te maken.
Wat wel met #blacklivesmatter te maken heeft, is het WK 2022.
Dat mag niet doorgaan.
20 juni 2020
Naschrift: Een discussie hier in huis, o.a. met de enige zwarte echte zwarte Piet die ik ken, over deze pagina leert dat standpunten niet voor eeuwig staan. Misschien moet je inderdaad wel, wanneer mensen zich gekwetst zijn gaan voelen, anders omgaan met zwarte Piet. Zelfs Rutte heeft op dit punt zijn inzichten herzien. Ten aanzien van WK 2022 in Qatar is naar mijn overtuiging moeilijk een andere opvatting mogelijk, hoe aardig ik Virgil van Dijk ook vind.
22 juni 2020
We hebben lekker spinazie en asperges gegeten. Heerlijk. Het eerste zaaisel aan de rechterkant was mislukt, maar het tweede zaaisel, links onder was heerlijk. Uitje en een teentje knoflook fruiten en dat de spinazie in de pan en laten slinken. Eitje en ham en wat asperges erbij….
Er is een beetje regen gevallen. Komende week valt er nog meer, maaar dat kan nooit meer genoeg zijn om de droogte te herstellen. Misschien valt het mee.
Van de dertig geplotte aardappels zijn er nog een stuk of tien boven de grond. De anderen lijzen zodanig bevroren dat het niks meer wordt. Achterop links zie je artisjokken. Daar zit luis in. Zojuist de luis getrakteerd op brandnetel thee. Zou dat werken?
De boontjes, de tarwe, de biertjes, de sla enzovoort doet het goed. Rechts voor zie de doperwten groeien en als je goed kijkt, komt er een rijtje witlof boven. Dat moet je volgen, want dat is nog lang niet klaar.
12 juni 2020
